TPP - ưu điểm và hạn chế
Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) là một thỏa thuận tự do thương mại giữa Hoa Kỳ và 11 nước đối tác thương mại khác trong khu vực Thái Bình Dương. Ngày 04 tháng 10 năm 2015, quá trình đàm phán giữa các quốc gia đã kết thúc thành công và chỉ còn chờ cơ quan lập pháp của mỗi quốc gia phê duyệt.
Các nước tham gia TPP bao gồm Australia, Brunei Darussalam, Canada, Chile, Nhật Bản, Malaysia, Mexico, New Zealand, Peru, Singapore, Hoa Kỳ, và Việt Nam.
Các quốc gia này chiếm 40% tổng GDP (Tổng sản phẩm trong nước) của thế giới - tương đương 107,5 nghìn tỷ USD, 26% thương mại toàn cầu, và có 793 triệu người tiêu dùng.
Khu vực thương mại TPP có quy mô lớn hơn so với Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ (NAFTA), hiện đang là khu vực mậu dịch tự do lớn nhất thế giới. Giá trị thương mại hiện nay giữa các nước NAFTA là 1,5 nghìn tỷ USD hàng hóa (năm 2012) và $ 242 tỷ USD dịch vụ (năm 2011). NAFTA sẽ có quy mô nhỏ hơn một chút so với các thỏa thuận thương mại khu vực lớn khác đang được đàm phán, ví dụ như Quan hệ đối tác về Thương mại và Đầu tư xuyên Đại Tây Dương (TTIP) giữa Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu.
Đáng chú ý, thỏa thuận TPP không bao gồm Trung Quốc. Đó là một điều đáng chú ý, được cho là để cân bằng sự thống trị trong thương mại của cả Trung Quốc và Ấn Độ trong khu vực Đông Nam Á. Nó cũng thành lập một liên minh thương mại, cung cấp cho Hoa Kỳ một cái cớ để can thiệp vào các tranh chấp thương mại trong khu vực Biển Đông giàu tài nguyên dầu mỏ. Trong khi đó Trung Quốc đã tăng cường sự hiện diện quân sự của mình để củng cố cho sự bành trướng của mình trong khu vực.
Tuy nhiên, tất cả thành viên TPP đều để ngỏ khả năng kết nạp thêm các thành viên khác trong tương lai.
Cho đến nay, Philippines và Trung Quốc đã bắt đầu tỏ ra quan tâm.
Giống như hầu hết các hiệp định thương mại khác, nó loại bỏ thuế quan đối với hàng hóa và dịch vụ và đặt ra các hạn ngạch thương mại đối ứng. Không giống như hầu hết các thoả thuận khác, trừ TTIP, nó loại bỏ các khối phi thuế quan đối với thương mại , làm hài hòa các quy định và luật lệ.
TPP có tác động đến một loạt các ngành hàng hóa và dịch vụ, bao gồm cả các dịch vụ tài chính, viễn thông, và thậm chí cả các tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Bằng cách này, nó ảnh hưởng đến chính sách đối ngoại và thậm chí pháp luật của mỗi nước. Ví dụ, có ý kiến cho rằng các nước nên thành lập một cơ quan giống như Văn phòng Thông tin và điều tiết của Hoa Kỳ (US Office of Information and Regulatory Affairs) để phân tích chi phí và lợi ích của quy định mới.
Ưu điểm của TPP
TPP gia tăng xuất khẩu và tăng trưởng kinh tế, tạo thêm việc làm và sự thịnh vượng cho 12 nước tham gia. Nó sẽ làm tăng kim ngạch xuất khẩu lên 305 tỷ USD mỗi năm cho tới năm 2025. Xuất khẩu của Hoa Kỳ sẽ tăng 123,5 tỷ USD, tập trung vào máy móc, đặc biệt là điện, ô tô, nhựa và ngành nông nghiệp.
Nó làm điều này bằng cách loại bỏ 18.000 loại thuế quan của các nước khác đặt trên các mặt hàng xuất khẩu của Hoa Kỳ. Đổi lại, Hoa Kỳ sẽ loại bỏ 80% các loại thuế đối với hàng hóa và dịch vụ của họ. TPP tạo nên sân chơi công bằng hơn.
Hiệp định này làm tăng thu nhập của người lao động ở tất cả các nước thành viên thêm 223 tỷ USD một năm, với 77 tỷ USD trong số đó thuộc về người lao động Hoa Kỳ. (Nguồn: TPP Fact Sheet , Đại diện Thương mại Hoa Kỳ)
Tất cả các nước đồng ý cắt giảm buôn bán động vật hoang dã, đặc biệt là voi, tê giác, và các loài sinh vật biển. Nó ngăn chặn sự lạm dụng môi trường, như đánh bắt cá và khai thác tài nguyên không bền vững. Các nước cũng sẽ không phải đối mặt với các hình phạt thương mại.
Hạn chế của TPP
Hầu hết sự gia tăng thu nhập sẽ dành cho những người kiếm được hơn 88,000 USD một năm. Hiệp định thương mại tự do làm gia tăng sự bất bình đẳng thu nhập ở các nước có mức lương cao bằng cách thúc đẩy hàng hóa rẻ hơn từ các nước có mức lương thấp.
TPP cũng sẽ bảo vệ bằng sáng chế và bản quyền tốt hơn. Vì vậy, các chủ sở hữu bằng sáng chế và tài sản trí tuệ sẽ nhận được nhiều thu nhập hơn. Các thỏa thuận về bản quyền sẽ làm giảm số hàng hóa giá rẻ, và làm cho nhiều loại thuốc đắt tiền hơn. Áp lực kinh doanh cạnh tranh sẽ làm giảm động lực bảo vệ môi trường ở châu Á. Cuối cùng, hiệp định TPP có thể thay đổi các quy định tài chính. (Nguồn: Public Citizen, Eyes on Trade)
Các nước đàm phán để vượt qua những trở ngại
Có năm lĩnh vực chính đã gây khó khăn cho TPP. Đây là cách các nước đã vượt qua.
Hoa Kỳ đồng ý rút ngắn thời hạn của các bằng sáng chế, đặc biệt là đối với các loại thuốc và chế phẩm sinh học. Các công ty dược phẩm được giữ cho công thức bí mật của mình trong 5-7 năm thay vì 12 năm như trước đây.
Tất cả các doanh nghiệp nhà nước phải tuân thủ các tiêu chuẩn thương mại toàn cầu để bảo vệ người lao động và môi trường. Hoa Kỳ đã phải vượt qua sự phản đối từ Việt Nam, Singapore, và Malaysia. Những quốc gia này bây giờ phải cho phép các công đoàn lao động chịu các hình phạt nếu vi phạm.
Hoa Kỳ, Nhật Bản, Canada và sẽ mất bảo hộ thuế quan đối với sản phẩm sữa, thịt bò và gia cầm. Khoản trợ cấp cho chăn nuôi của chính phủ dành cho các công ty Hoa Kỳ và EU sẽ ngăn chặn sự thành công của vòng đàm phán Doha được tổ chức bởi Tổ chức Thương mại Thế giới WTO.
Các nước này cũng đã đồng ý mở cửa ngành công nghiệp ô tô của họ. Điều đó có thể làm giảm số lượng việc làm ở địa phương trong khi giá của xe ô tô và xe tải sẽ hạ xuống. (Nguồn: Tokyo Offers to Cut Tariffs, Japan Times News, 2 tháng 2 năm 2015)
Hoa Kỳ có cơ chế giải quyết tranh chấp giữa nhà đầu tư và chính phủ. Điều đó cho phép các công ty nước ngoài nhiều quyền kiện chính phủ hơn các công ty trong nước. Đổi lại, Hoa Kỳ đã đồng ý hạn chế buôn bán thuốc lá. Các công ty thuốc lá sẽ không còn được phép sử dụng trọng tài để kiện các nước đánh thuế thuốc lá hoặc hạn chế quảng cáo thuốc lá. (Nguồn: "Sticking Points in the TPP Negotiations" Peterson Institute. "Trans-Pacific Partnership Trade Deal Is Reached," The New York Times, October 5, 2015. "Negotiators Strike Pacific Trade Deal," Financial Times , October 5, 2015)
Các bước tiếp theo
Cơ quan lập pháp của mỗi quốc gia phải phê chuẩn thỏa thuận trước khi nó đi vào hiệu lực. Quốc hội Hoa Kỳ cũng có 90 ngày để xem xét và tranh luận, nhưng chỉ có thể bỏ phiếu "có" hoặc "không". Nó không thể thay đổi bất kỳ điều khoản nào của thỏa thuận.
Theo useconomy.about.com