Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Trong sách “Nhân gian huấn” có kể một cố sự thế này. Thưở xưa, ở nước Tống có một người rất hay làm việc thiện. Một ngày nọ, con trâu đen trong nhà anh ta đột nhiên sinh ra một con nghé con màu trắng. Anh ta cảm thấy rất kỳ quái, liền đến thỉnh giáo Đức Khổng Tử ngay lập tức. Khổng Tử nói: “Không cần phải lo lắng, đây là điềm báo cát tường. Ngươi hãy về làm lễ tạ ơn trời đất đi.” Người kia sau khi trở về lập tức làm theo lời Khổng Tử. Hơn một năm sau, mắt của anh ta vô duyên vô cớ đột nhiên bị mù. Sau đó, con trâu đen trong nhà lại sinh hạ một con nghé con màu trắng nữa. Lần này anh ta còn cảm thấy kỳ quái hơn, liền sai con trai đến thỉnh giáo Đức Khổng Tử. Người con bèn hỏi: “Năm ngoái cha đi hỏi một lần, hai mắt bỗng dưng bị mù. Vì sao bây giờ cha còn muốn đi hỏi nữa?”

Người cha trả lời: “Lời của thánh nhân đều là lúc trước mâu thuẫn, lúc sau phù hợp. Chuyện này còn chưa kết thúc, con hãy đi hỏi Đức Khổng Tử cho cha.”

Người con đành đến thỉnh giáo Khổng Tử lần nữa. Khổng Tử nói: “Không cần lo lắng, đây là điềm báo cát tường. Các ngươi hãy về làm lễ tạ ơn trời đất đi.” Người con sau khi trở về bèn thuật lại lời Khổng Tử cho cha nghe. Người cha bảo: “Dựa theo lời Đức Khổng Tử mà làm.” Người con trai làm đúng như vậy. Một năm nữa qua đi, hai mắt của cậu con trai cũng vô duyên vô cứ mà bị mù.

Chẳng bao lâu sau, nước Sở đem quân đánh nước Tống. Quân Tống bị vây hãm trong thành, tất cả nam thanh niên trưởng thành đều bị điều đi lính, phải trèo lên cổng thành để giao chiến, kết quả tử trận hơn phân nửa. Hai cha con nhà kia mắt bị mù nên không thể giao chiến được, vì thế mà tránh được họa chết người. Chiến tranh kết thúc thì hai cha con họ cũng phục hồi thị lực. Thật đúng là “Họa phúc luân chuyển tương sinh, biến đổi không sao lường được.” Hai cha con đều cảm thán: “May mắn thay chúng ta nghe theo lời Đức Khổng Tử, cho dù xảy ra tai họa cũng kiên định tín tâm vào thần linh, thành tâm lễ tế thần linh.”

Đủ thấy rằng họa phúc tương sinh, cũng giống như nhật nguyệt đổi chỗ, ngày đêm luân chuyển. Gặp họa không đau buồn, đắc phúc không vui sướng, mất không lo âu, được không hoan hỷ, cũng chính là: “Trong phúc có họa, trong họa có phúc, biến hóa vô cùng, sâu xa không thể lường được.”