Thượng tọa Thích Minh Thường, Trụ trì chùa Linh Sơn Cổ Tự  giới thiệu với phóng viên Tạp chí Văn Hóa Doanh Nhân về lịch sử ngôi chùa

Thời gian chùa ở trên núi, có bao nhiêu đời trụ trì thì không thấy có sổ sách ghi lại. Khi chùa chuyển về địa điểm mới, 5 đời trụ trì đầu tiên tu theo phái Nam Tông. Đến 1948, giặc Pháp ruồng bố khắp nơi, Đại sư Thích Trí Tịnh ra Vũng Tàu lánh nạn và tĩnh dưỡng, được hương chức làng Thắng Tam cúng dường ngôi chùa cho Đại sư. Sau khi nhận chùa, ngài Trí Tịnh giao lại cho đệ tử của mình là Thích Tịnh Viên trông nom ngôi chùa và hành đạo tại đây.

Thoạt đầu chùa dựng bằng vách gỗ, mái lợp ngói âm dương, đến năm 1959 Hòa thượng Thích Tịnh Viên mới trùng tu, chuyển chánh điện sang vị trí mới. Năm 1968, Hòa thượng Tịnh Viên khai khẩn đất ao và san lấp mặt bằng, xây dựng ngôi trường Cấp 1 – 2 Bồ Đề để đào tạo tăng tài và dạy học cho con em nghèo tại địa phương. Chùa trở thành trụ sở của Ban đại diện Phật giáo tỉnh Bình Tuy. Đây được coi là ngôi chùa tổ của Vũng Tàu. Phong tục thờ cúng dân gian là Đình – Đền – Chùa – Miếu, như vậy, chùa Linh Sơn khi đó thuộc hệ thống của Đình thần Thắng Tam.

Là một ngôi chùa không lớn so với các ngôi chùa khác trong tỉnh như: Đại Tòng Lâm, Thích Ca Phật Đài… nhưng Linh Sơn Cổ Tự Vũng Tàu mang trong mình nhiều giá trị văn hóa, lịch sử. Trong chánh điện có thờ một tượng Phật cao 1,2m bằng đá được điêu khắc rất khéo léo, đặc biệt là khuôn mặt từ bi của đức Phật.

Truyện kể lại rằng, cách đây hơn một trăm năm, có đoàn ghe chài từ miền Trung vào đánh cá ở bãi Trước. Trong khi đi kiếm củi nấu cơm ở núi Lớn, tình cờ họ phát hiện hai pho tượng Phật bằng đá nằm vùi dưới đất trên sườn núi gần bãi Dâu. Họ cùng nhau đào lên rồi chờ đến hôm sau làm lễ xin đem về. Dân địa phương biết tin vội kéo đến xem và cho rằng đó là di vật lịch sử của địa phương nên cương quyết đòi giữ lại. Nhóm dân chài miền Trung năn nỉ mãi mới xin được pho tượng nhỏ đem về thờ ở Chùa Đức Phổ, Quảng Ngãi. Năm 1972, ngôi chùa này bị cháy và tượng Phật bị hư. Pho tượng lớn còn lại được dân làng Thắng Tam rước về thờ, chính là pho tượng hiện nay ở chùa Linh Sơn Cổ Tự.

Tượng chế tác từ đá sa thạch màu xám, cao 1 mét (nếu tính cả bệ là 1,18 mét) còn khá nguyên vẹn, tư thế ngồi thiền định, kiểu bán già (Paryankasana). Đầu tượng cao 30cm, trên đỉnh là nhục kháo, phía dưới là mũ len xoắn kiểu bụt ốc, vầng trán rộng và phẳng, đôi lông mày thanh mảnh hình bán nguyệt dường như giao nhau, mắt hờ khép nhìn xuống soi rọi nội tâm, sống mũi cao đều và hơi nở, cân phân với hai cánh mũi, khuôn mặt đoan trang, nghiêm nghị, đôi môi dầy đầy đặn thoáng mỉm cười, vành tai trong sâu và nổi thành gờ chạm khắc theo phong cách tả thực, vành tai ngoài có thùy tai lớn chảy dài xuống gần tận bờ vai. Thân tượng được tạc với cổ hơi ngắn, ngực căng nổi, eo thắt, đôi tay thu đặt trên đùi, lòng bàn tay phải ngửa chồng lên bàn tay trái, cánh tay tròn lẳn, các ngón chạm khắc nổi rõ từng chi tiết, chân trái đặt chồng lên chân phải, bàn chân ngửa. Áo cà sa hở một phần vai phải ôm và bó sát kín toàn thân, viền nổi hơi cong chạy từ đỉnh ngực trái kéo sang sát ngực phải. Xung quanh bệ tượng chạm khắc hình cánh sen cách điệu. Tổng thể tượng Phật khá cân đối, hài hòa, điêu khắc mỹ thuật hoàn chỉnh, sắc sảo theo phong cách tiền Ăngkor, niên đại vào khoảng thế kỷ thứ VII, cách đây khoảng 1.600 năm. Đây là một trong 2 tượng cổ là hiện vật gốc quí hiếm, độc đáo, được bảo quản lưu giữ tại di tích thuộc TP. Vũng Tàu.

Nhiều năm qua các nhà khảo cổ học đang tìm kiếm nghiên cứu những dấu tích kiến trúc cổ liên quan đến pho tượng cổ này, nhưng đến nay vẫn còn là khoảng trống. Sự hiện diện của pho tượng Phật Thích Ca mầu ni tại chùa Linh Sơn có ý nghĩa và giá trị lớn trong công tác nghiên cứu lịch sử điêu khắc, mỹ thuật, văn hóa cổ về Phật giáo, góp phần bổ sung thêm nguồn tư liệu, hiện vật gốc quí hiếm trong tổng thể kho tàng di sản văn hóa vật thể của quốc gia nói chung, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu nói riêng. Bảo tàng tỉnh phối hợp cùng cơ quan chức năng lập hồ sơ đề nghị công nhận tượng Phật Thích Ca mầu ni cổ là bảo vật quốc gia.

Hiện nay pho tượng này vẫn bài trí cùng 12 pho tượng Phật khác trên bệ thờ tòa chánh điện chùa Linh Sơn, hài hòa cùng công trình kiến trúc cảnh quan sân vườn, hồ ao sen, với những gốc sứ cổ thụ ngào ngạt hương thơm, quyện vào không gian tĩnh lặng thoáng mát lộng gió quanh năm, đang là địa chỉ thu hút khá đông du khách và Phật tử đến hành hương tham quan chiêm ngưỡng tại TP. Vũng Tàu.

Ngoài ra, Linh Sơn Cổ Tự Vũng Tàu còn là nơi lưu giữ thờ cúng nhiều tượng phật có giá trị trên ngàn năm như: Tượng Phật Di Lạc bằng đồng của miền Nam nước Lào được chuyển về thờ từ năm 1972. Hàng năm, chùa thường xuyên tổ chức lễ cầu an, cầu siêu, nhất là vào dịp tết âm lịch như lễ hội Quan Âm, Đản sanh, lễ Vu Lan, lễ cúng cầu siêu cho các vong linh thai nhi – ấu nhi đến 13 tuổi, lễ truyền Tam Quy Ngũ Giới, Lễ đặt Bát hội…

Tượng Phật Thích Ca bằng đá sa thạch và tượng Phật Di Lặc bằng đồng được thờ tại chánh điện chùa Linh sơn Cổ Tự

Năm 1991, chùa được nhà nước công nhận Di tích lịch sử Văn hóa kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia. Nơi đây là điểm hành hương Phật giáo nổi tiếng ở Vũng Tàu!

Viết Cương (Tổng hợp)