Chuẩn lý thuyết là như vậy. Nó đã được chứng thực gần 50 chục năm nay. Từ tây sang đông. Từ doanh nghiệp lớn đến doanh nghiệp bé.

Tuy nhiên nội hàm của khác biệt thương hiệu không chỉ nằm ở những phương thức triển khai mang đậm tính kỹ thuật. Khác biệt thành công hay không, còn nằm ở cách hiểu và cách tiếp cận vấn đề của doanh nghiệp.

Điều này rất quan trọng. Đặc biệt đối với nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), vốn mỏng về nguồn lực con người về tài chính, bé về quy mô và hạn chế về năng lực triển khai.

Tại buổi nói chuyện chuyên đề Chiến lược và Khởi nghiệp do Group Quản trị và Khởi nghiệp tổ chức, doanh nhân Trần Bá Dương - Chủ tịch Tập đoàn Thaco Trường Hải và Chủ tịch Công ty Đại Quang Minh cũng nhiều lần nhấn mạnh vai trò của chiến lược khác biệt thương hiệu đã giúp doanh nghiệp của ông thành công như thế nào. Ông Dương là người rất coi trọng các đúc kết lý thuyết về phương pháp luận, nhưng không máy móc khi áp dụng, và nhất là luôn linh hoạt và thực tế khi vận dụng đối với thực tế doanh nghiệp của mình.

Các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ có thể lưu ý một số điểm sau đây khi xây dựng chiến lược khác biệt thương hiệu cho mình. Đây là các đúc kết tôi rút ra từ thực tế tư vấn cho các doanh nghiệp ở các quy mô khác nhau, đặc biệt là nhóm SME tại Việt Nam.

Suy nghĩ thực tế

Khác biệt thương hiệu quan trọng, nhưng nó chỉ là một trong chuỗi các mắt xích doanh nghiệp phải làm để đạt được mục tiêu bán hàng.

Sản phẩm, thương hiệu, quảng cáo, content và phân phối - khâu nào cũng quan trọng. Khác biệt thương hiệu không có ý nghĩa gì khi các khâu còn lại của chuỗi giá trị được thực hiện không đến nơi đến chốn.

Nhiều doanh nghiệp tiến hành xây dựng chiến lược thương hiệu trong khi sản phẩm còn chưa tốt, cũng chưa có nhân sự để triển khai. Họ đến với nhà tư vấn với hy vọng ngất trời rằng thương hiệu là chìa khóa vạn năng. Đó là quan niệm rất sai lầm! Mà khi lệch lạch về tư duy, mọi thứ sẽ lệch lạc theo.

Đừng bắt chước một cách máy móc

Một trong những sai lầm của SME là bắt chước cách làm của các doanh nghiệp lớn có cùng phân khúc cạnh tranh với họ. Nguy hiểm hơn nữa là làm theo đối thủ có sự tương thích về mô hình kinh doanh. Với nguồn lực và uy tín thương hiệu thua kém nhiều, dù dùng cùng một “vũ khí” và phương thức, “cuộc chiến” dường như đã được định đoạt từ khi nó chưa bắt đầu.

Cá nhân hóa sản phẩm, dịch vụ theo nhu cầu khách hàng

Ưu thế lớn nhất của SME so với các doanh nghiệp lớn là sự linh hoạt và khả năng đáp ứng nhiều nhu cầu khác nhau của khách hàng. Khi mọi cái liên quan đến nguồn lực và kinh nghiệm đều thua xa, cá nhân hóa sản phẩm và dịch vụ cho các khách hàng khác nhau chính là vũ khí cạnh tranh lợi hại của nhóm SME. Điểm khác biệt này trên thực tế đã giúp nhiều SME có một “định vị” rõ ràng khi tiếp cận khách hàng.

Đầu gà hơn má lợn (chiến lược tập trung)

Với quy mô và nguồn lực hạn hẹp, dàn trải các mục tiêu kinh doanh và phân khúc thị trường là một trong những nguyên nhân dẫn đến sự hụt hơi của SME.

Đặt mục tiêu quá nhiều cho một chiến lược thương hiệu, (trong content) ôm đồm quá nhiều thông điệp nhưng không có lấy một cái đủ sâu và hấp dẫn. Cứ thế, doanh nghiệp chi tiền (từ ngân sách hạn hẹp) cho những hoạt động không mang lại hiệu quả thực tế nào.

Nổi bật về hình thức

Hình thức rất quan trọng, đừng bỏ qua điều này!

Sự khác biệt không phải khi nào cũng đến từ những thứ lớn lao. Hành vi mua hàng của khách hàng rất thực tế. Có nhiều khi họ chọn sản phẩm chỉ vì nó có hình thức bắt mắt hơn.

Không phải khi nào khách hàng cũng có thời gian suy xét kỹ lưỡng cái bên trong. Thương hiệu cũng như con người, nhiều khi yêu nhau và đến với nhau chỉ vì những điều thật nhỏ nhặt bề ngoài.

“Lúc bán nước chè xanh ở chợ làng, anh em tôi chẳng ai dạy đã biết khác biệt hóa sản phẩm và dịch vụ bằng những việc đơn giản như thay bát sắt Trung Quốc “cóc gặm” (tróc men) bằng bát sứ Hải Dương để nước nhìn xanh hơn, ngon miệng hơn. Anh em tôi đã tạo khác biệt về hình ảnh sản phẩm, bắt đầu từ khác biệt về bao bì, đóng gói. Anh em tôi còn biết bán chè xanh kèm mật mía, tức là dùng một sản phẩm bổ sung để gia tăng giá trị, tạo sự khác biệt cho sản phẩm chính", chia sẻ rất “đời” của anh Nguyễn Anh Tuấn - thành viên Ban Tư vấn các SME của thành phố Sydney (Australia).

Tiếng vang của điểm khác biệt, đối với SME, thường đến những điều nhỏ nhặt, từ những chi tiết cụ thể, và từ cách suy nghĩ thực tế của chính họ.

NGUYỄN ĐỨC SƠN - Giám đốc điều hành Richard Moore Associates