Trong Đông y, hạt ngưu bàng (ngưu bàng tử) và rễ ngưu bàng (ngưu bàng căn) được dùng để làm thuốc. Ngưu bàng có thể giúp phòng chống ung thư, suy nhược cơ thể...
Rễ cây ngưu bàng
Dược điển của Đức ghi: Chế phẩm từ rễ ngưu bàng trị rối loạn tiêu hóa và đau dạ dày, thấp khớp, làm thuốc phát hãn (ra mồ hôi), mát huyết, lợi niệu, trị viêm da (ngứa, chàm, vẩy nến). Ở Mỹ dùng lá hoặc hạt, rễ ngưu bàng sắc uống như trà hàng ngày để phòng chữa ung thư.
Theo tác giả Trung Quốc:“Ngưu bàng là một trong những thảo dược giải độc”. Cao thuốc rễ ngưu bàng trị tiểu đường, mụn nhọt. Rượu rễ ngưu bàng trị bệnh khớp. Canh dưỡng sinh ngưu bàng (ngưu bàng căn, cà rốt, nấm đông khô) được coi là thuốc chữa bách bệnh có khả năng ngăn ngừa và trị ung thư.
Cách dùng ngưu bàng chữa bệnh
A - Thuốc bột ngưu bàng
Chữa viêm thận cấp, viêm họng, dị ứng mẩn ngứa:
Ngưu bàng tử (1/2 sao 1/2 sống), bèo cái sao khô lượng bằng nhau. Tán bột trộn đều. Mỗi lần uống 5g pha với nước ấm, ngày 3 lần.
Ung thư vú:
Ngưu bàng tử 60g, sao vàng tán bột. Ngày uống 2- 3 lần. Mỗi lần 6-8g.
Ung thư trực tràng:
Ngưu bàng căn (rễ) 20g, xích tiểu đậu 8g, đương quy 12g, đại hoàng 6g, bồ công anh 12g. Các vị tán bột, uống mỗi lần 6-10g. Ngày 2-3 lần.
Ung thư cổ tử cung:
Rễ ngưu bàng 20g, chử thực tử 20g. Các vị tán bột, uống mỗi lần 6-8g ngày.
Ngưu bàng tử (hạt ngưu bàng) trị suy nhược cơ thể
B - Thuốc sắc ngưu bàng
Điều trị ung thư phổi:
Ngưu bàng tử 20g, sơn đậu căn 15g, thiên môn đông, bán chi liên, mỗi vị 30g. Sắc uống mỗi ngày 1 thang.
Trị ngoại cảm phong nhiệt (sốt, ho có đờm, viêm họng):
Ngưu bàng tử, kim ngân hoa, liên kiều, đạm đậu xị, mỗi vị 8-12g. Cát cánh, trúc diệp, bạc hà mỗi vị 8-12g, kinh giới tuệ 4-6g cam thảo 2-4g. Sắc uống.
Hoặc dùng bài: Ngưu bàng tử, kim ngân hoa, mỗi vị 12g. Liên kiều, kinh giới, bạc hà mỗi thứ 8g. Cam thảo 4g. sắc uống.
C - Thuốc dùng ngoài
Lá và rễ sắc đặc để xông ngâm trĩ
Lá tươi ngâm rượu (10 lá/100ml rượu) 1 tuần dùng bôi chữa ngứa
Lá hoặc rễ 5-10g, nấu với 200ml nước còn 100ml, súc miệng chữa viêm nha chu (nhiệt miệng, viêm lợi)
Lá ngưu bàng tươi, giã đắp vào nơi tổn thương (mụn, nhọt, áp xe, vết côn trùng cắn).
Rễ ngưu bàng dùng tươi nấu làm nước rửa vết thương (nấm bàn chân, chàm và chàm bội nhiễm, hắc lào.)
Hạt ngưu bàng, giã nhỏ hòa rượu trị bệnh phong (kinh nghiệm của người Châu Âu từ thế kỷ 14).
Hạt ngưu bàng pha hãm như nước trà dùng để rửa mặt trị mụn, mẩn ngứa.
Rễ ngưu bàng nấu chín, pha nước tắm, giúp ra mồ hôi, chữa mẩn ngứa làm sạch da, mềm da; xông chữa mụn trên mặt (Kinh nghiệm phổ biến ở Nhật).
Ngưu bàng căn (rễ ngưu bàng) ngăn ngừa và trị ung thư
D - Trà ngưu bàng
Phục hồi sức khỏe sau sinh, sau phẫu thuật, cơ thể suy nhược: Lá rễ thái nhỏ. Sắc uống (tỷ lệ 1 ngưu bàng 10 nước).
Trị viêm da sưng tấy, ngứa (dị ứng), viêm mũi họng: Ngưu bàng tử 30g ngân hoa 50g. Sắc uống .
Giải nhiệt độc, nóng trong, môi khô, miệng khát, sốt cao: Ngưu bàng căn tươi 200g, thái nhỏ, xay nhỏ, lọc lấy nước uống. Có thể phối hợp nước ngó sen tươi hòa chung vào.
Cháo ngưu bàng
Chữa viêm họng, viêm amidan, viêm tuyến nước bọt, sởi, thủy đậu: Ngưu bàng căn 30g sắc lấy 100ml nước (bỏ bã). Nấu cháo riêng. Khi cháo chín cho nước cốt ngưu bàng vào. Sôi lại. Ngày ăn 2 lần, ăn trong 5-7 ngày.
Chữa cảm làm ra mồ hôi, viêm họng cấp, nhức đầu, liệt thần kinh mặt giai đoạn đầu: Ngưu bàng tử 10g, kinh giới 8g, bạc hà 8g sắc lấy nước bỏ bã cho gạo tẻ vào nấu lại, được cháo loãng. Ăn nóng.
DS Phạm Hinh