Thứ ba, ngày 2 tháng 9 năm 2025

Chuyện xưa chuyện nay

Chủ nhật, 12/03/2023 - 04:01

'Xã Tắc' trong 'Giang Sơn Xã Tắc' mang hàm ý gì?

Trong Giang Sơn Xã Tắc thì Giang Sơn có nghĩa là sông núi, vậy còn Xã Tắc có nghĩa là gì?

Từ điển Hán Việt của Đào Duy Anh giảng nghĩa hai chữ “Xã Tắc” như sau: “Thuở xưa dựng nước tức quý trọng nhân dân. Dân cần có đất ở, nên lập nền Xã để tế Thần Hậu Thổ, dân cần có lúa ăn, nên lập nền Tắc để tế Thần Nông. Mất nước thì mất Xã Tắc, nên Xã Tắc cũng có nghĩa là quốc gia”.

Người xưa quan niệm rằng “Xã” là Thần lớn nhất trong số các Thần Đất. Còn “Tắc” là kê, lúa mạch, mang nghĩa tượng trưng cho các loại ngũ cốc, đặc trưng của những quốc gia sống chủ yếu vào nghề nông. “Tắc” mà không có “Xã” giống như ngũ cốc không có đất thì không sinh trưởng được. “Xã” mà không có “Tắc” thì đất đai hoang vu, không thể nuôi dưỡng con người.

Như vậy từ Xã Tắc bắt nguồn từ tín ngưỡng thờ Thần, cũng liên quan đến một loại đàn tế xuất hiện ở nước ta từ hàng ngàn năm trước. Đó là đàn Xã Tắc. Đàn Xã Tắc dùng để thờ Thần Đất (Xã) và Thần Nông (Tắc). Thần Đất cai quản đất đai (bờ cõi quốc gia) và danh xưng chủ quyền sở hữu đối với đất đai đó (Triều đại). Thần Nông thuận theo ý chỉ của trời mà dạy cho dân làm nghề nông.

Đàn Xã Tắc nhà Nguyễn

Thời xưa, đàn Xã Tắc do vua làm chủ lễ tế vào dịp khánh tiết, hoặc vua có thể ủy quyền cho quan đại thần làm chủ tế.

Đàn Xã Tắc chia làm 2 phần là Hộ đàn và Nội đàn, Hộ đàn ở phía ngoài và Nội đàn ở bên trong. Nội đàn là quan trọng nhất và lễ tế được tổ chức ở đây.

Nội đàn rộng, mặt nền tô 5 màu theo kinh dịch với vàng ở giữa (hành thổ), hướng bắc màu đen (hành thủy), hướng nam màu đỏ (hành hỏa), hướng đông màu xanh lá cây (hành mộc), hướng tây màu trắng (hành kim). Trên nền tầng có các bệ đá để phục vụ cho việc tế lễ.

Hộ đàn ở phía ngoài mỗi cạnh, nhằm bảo vệ an ninh cho việc cúng tế ở Nội đàn.

Đất để đắp đàn Xã Tắc phải là đất sạch từ tất cả địa phương trong nước, không dùng đất cũ. Đàn Xã Tắc tượng trưng cho đất đai của cả nước, nên rất linh thiêng. Cũng bởi vậy mà khi nói “Xã Tắc” nghĩa là nói đến đất đai của cả nước. Giang Sơn Xã Tắc có nghĩa là sông núi, đất đai của một quốc gia.

Mỗi khi thay đổi Triều đại thì đàn Xã Tắc của Triều đại trước phải bỏ để lập đàn Xã Tắc mới. Chính vì thế mà người xưa hay nói “Xã Tắc nhà Đinh”, “Xã Tắc nhà Lý”, hay “Xã Tắc nhà Trần”.

Xem thêm: Cuộc sống bụi đời Sài Gòn

Vào thời nhà Ngô thì đàn Xã Tắc ở Sơn Tây, nhà Đinh lập đàn ở Hoa lư, nhà Lý ở Thăng Long, nhà Trần ở Thiên Trường, nhà Hồ ở Thanh Hóa, nhà Nguyễn ở Huế.

Lễ tế ở đàn Xã Tắc được tổ chức hàng năm hai lần vào ngày mậu của tháng giữa mùa xuân và mùa thu, tức tháng 2 và tháng 8 âm lịch.

Nói đến việc tế lễ, có một câu chuyện hay về vua Lý Thái Tông được chép lại trong Đại Việt sử ký toàn thư thế này:

Mậu Dần, [Thông Thụy] năm thứ 5 [1038] , (Tống Bảo Nguyên năm thứ 1). Mùa xuân, tháng 2, vua ngự ra cửa Bố Hải cày ruộng tịch điền. Sau Hữu ty dọn cỏ đắp đàn. Vua thân tế Thần Nông, tế xong tự cầm cày để làm lễ tự cày. Các quan tả hữu có người can rằng: “Đó là công việc của nông phu, bệ hạ cần gì làm thế?” Vua nói: “Trẫm không tự cày thì lấy gì làm xôi cúng, lại lấy gì cho thiên hạ noi theo?”.

Người xưa tin vào mối liên hệ của con người với trời đất, vì thế trong việc cúng tế thì đều có lễ bố cáo với trời đất tổ tiên, rồi nhấn mạnh vào việc thuận theo trời đất, từ vua quan đến dân đều noi gương các bậc Thánh hiền khi xưa mà tự sửa mình, rồi mới mong trời đất thần linh cho mưa thuận gió hòa. Khi được mưa thuận gió hòa thì người xưa tin rằng đó là do mọi người đều thuận theo ý chí của trời đất mà tự sửa mình, nên trời đất mới cho mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Nguồn tin :

Theo dõi Tin tức qua FB, G+:

Thích và chia sẻ bài này trên:

[ Quay lại ]

Xã Tắc , Từ điển Hán Việt ,

Vị Hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc cả đời chỉ lấy một vợ

'Xã Tắc' trong 'Giang Sơn Xã Tắc' mang hàm ý gì?

Hai trường hợp trong lịch sử khoa bảng từ ăn mày trở thành tiến sĩ

Vì sao các đại quân sư cổ đại không tự phất cờ dựng nghiệp bá vương

Rỗi hơi kể chuyện Dương lịch - Âm lịch

Bi kịch của thần đồng nhỏ tuổi nhất Trung Quốc

Lý giải vì sao có câu ''Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ''

''Đàn ông sợ gà, đàn bà sợ cừu'' có ý gì?

Người phương Đông chỉ biết có thần Tài mà ít ai biết đến thần Nghèo

Cổ nhân dạy: 'Giàu không kết bạn, hoạn nạn chớ tìm người thân'

Tin doanh nghiệp

Cao mèo đen, công dụng và cách dùng

Cao mèo đen được nấu từ xương và gân mèo rừng hoặc mèo đen nuôi lâu năm. Trong Đông y, mèo đen được coi là loài vật có dương khí mạnh, sức sống bền bỉ và khả năng leo trèo dẻo dai. Chính vì vậy, cao mèo đen thường được dùng để bổ gân cốt, hỗ trợ trị đau nhức, và tăng cường sinh lực.

Sơn ACOHU – Chất lượng khẳng định thương hiệu

Ngày 25/05/2025, tại Trung tâm Hội nghị Văn phòng Chính phủ (Hà Nội), Công ty TNHH Công Huyền – đơn vị phát triển thương hiệu sơn ACOHU – vinh dự nhận danh hiệu “Top 10 Thương Hiệu Vàng Chất Lượng Quốc Tế 2025” do Hội Chống Hàng Giả và Bảo Vệ Thương Hiệu TP. Hà Nội phối hợp cùng Viện Chiến lược Phát triển Nhân lực – Nhân tài Việt Nam trao tặng. Vượt qua hàng trăm doanh nghiệp trong ngành, ACOHU sẵn sàng bước vào giai đoạn bứt phá với chiến lược phát triển hệ thống phân phối toàn quốc.

G2B - Nhà tài trợ Vàng cho sự kiện One BNI - Success & Các Đối Tác Thân Hữu

G2B là Nhà Tài Trợ Vàng đã đồng hành cùng sự kiện "One BNI – Success & Các Đối Tác Thân Hữu" vừa được Success Chapter tổ chức thành công vào sáng 23/7, tại Diamond Place, TP.HCM.

Gánh Cuisine lan tỏa ẩm thực Việt trong sự kiện "One BNI - Success & Các đối tác thân hữu"

Sáng 23/7/2025, BNI Success Chapter đã tổ chức thành công buổi gặp gỡ và kết nối kinh doanh với chủ đề "One BNI Success & Các đối tác thân hữu", tại Diamond Place (TP.HCM). Gánh Cuisine - Thương hiệu ẩm thực Việt nổi tiếng đồng hành cùng sự kiện với vai trò Nhà tài trợ Kim Cương.

Luật Tia Sáng: Sáng Pháp Lý, Vững niềm tin

"Sáng Pháp Lý, Vững Niềm Tin" chính là phương châm hoạt động của Công ty Luật Tia Sáng (Light Law) - Nhà Tài Trợ Vàng của sự kiện "One BNI - Success & Các Đối Tác Thân Hữu" vừa được Success Chapter tổ chức thành công vào sáng 23/7/2025, tại Diamond Place, TP.HCM.

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU

Gạo Tây Đô Kim Cương – Di sản hạt ngọc Việt vươn tầm ASEAN

Từ tâm huyết 20 năm của gia đình họ Mai đến thương hiệu gạo được vinh danh tại Diễn đàn Kinh tế ASEAN 2025, Gạo Tây Đô Kim Cương đã khẳng định vị thế tiên phong trong việc đưa hạt gạo Việt ra thế giới.

Đọc nhiều nhất
Phản hồi nhiều

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Liễu đại gia vốn là một nữ thương gia có tiếng trong việc buôn bán đa ngành liên quốc gia. Ở tuổi 46, Liễu đại gia nắm trong tay khối tài sản khổng lồ và sau những thành công kinh doanh, dường như ...

Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Vừa qua tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Lễ Công Bố “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”, là một sự kiện đánh dấu những nỗ lực đóng góp của doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. ...

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Là họa hay là phúc?

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Để phòng trường hợp chiến tranh hạt nhân hay thảm họa xảy ra, Mỹ đã chế tạo ra máy bay "ngày tận thế", được trang bị đầy đủ để chính phủ Mỹ có thể duy trì hoạt động.

Ô tô từ Thái Lan vọt lên dẫn đầu xe nhập khẩu về Việt Nam