Thứ bảy, ngày 10 tháng 6 năm 2023

Chuyện xưa chuyện nay

Thứ ba, 17/01/2023 - 09:05

Hai trường hợp trong lịch sử khoa bảng từ ăn mày trở thành tiến sĩ

Lịch sử khoa bảng của đất nước đã chứng kiến những người bần hàn nhất, phải xin ăn từng bữa, thế nhưng cơ duyên kỳ lạ đã giúp họ dùi mài sách vở mà thi đậu đến tiến sĩ.

Ăn xin cùng chị, may gặp người nhân

Ở làng Đại Hội, xã Tân Phong, huyện Thư Trì, phủ Kiến Xương, trấn Sơn Nam (nay là thôn Thụy Bình, xã Tân Phong, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình), có hai chị em nhà nọ gia cảnh rất nghèo khó, cha mẹ mất sớm, ruộng đất lại không có nên hai chị em phải dắt nhau đi ăn xin mong sống qua ngày.

Một lần hai chị em dắt nhau đến làng Mộ Trạch, huyện Đường Hào, xứ Hải Dương thì gặp ông Vũ Đức Lâm. Ông Đức Lâm từng đỗ tiến sĩ khoa thi năm Mậu thìn (1448), làm quan đến Thượng Thư dưới thời vua Lê Thánh Tông. Sau này ông về quê mở trường dạy học.

Thấy hai đứa trẻ mồ côi, phải đi xin ăn khắp nơi, ông Đức Lâm thương cảm, bèn cho cả hai chị em vào làm người ở và giúp việc cho gia đình mình. Từ đó hai chị em đỡ cơ cực hơn, chăm chỉ làm việc. Đặc biệt, người em là Quách Phác rất siêng năng học hành.

Thấy Quách Phác siêng học, mặt mũi lại khôi ngôi sáng sủa, ông Vũ Đức Lâm ngày càng yêu mến, chỉ bảo rồi cuối cùng nhận làm con nuôi, cho đổi tên sang họ Dương gọi là Vũ Dương.

Không phụ sự kỳ vọng của cha nuôi, Vũ Dương học hành ngày càng tấn tới. Đến năm 1484, Triều đình mở kỳ thi Hội, Vũ Dương là một trong số 44 người đỗ đầu và được vào đến thi Đình.

Trong kỳ thi Đình, Vũ Dương đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân. Ông làm quan trải qua nhiều chức vụ khác nhau, giữ chức Hiệu lý ở viện Hàn Lâm; sau được thăng làm Hiến sát sứ Kinh Bắc chuyên lo việc án tụng. Vũ Dương xử án công khai và minh bạch nên được người dân xem là quan công minh và hiền đức.

Xin ăn nhà quan, cuối cùng thành tiến sĩ

Bùi Tất Năng quê ở làng Dục Linh (tên Nôm là làng Lầy), xã Dục Linh, tổng Địa Linh, huyện Phụ Dực, trấn Sơn Nam (nay thuộc xã An Ninh, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình).

Thuở nhỏ gia cảnh rất nghèo, bố ông phải ngày ngày đi quét chợ để kiếm sống. Người bố sớm qua đời khiến hai mẹ con ông không biết làm sao để sống. Thương cảm cho hai mẹ con, một thầy địa lý đã chỉ cho họ một ngôi đất phát ở cánh đồng Mục để chôn cất.

Bùi Tất Năng chôn cất bố vào nơi thầy địa lý chỉ, rồi hai mẹ con ông dẫn nhau đi xin ăn ở quanh vùng.

Một ngày nọ khi hai mẹ con đói đến kiệt sức thì cũng là lúc đến một ngôi nhà rất khang trang, lại đang mở cửa sẵn. Họ đành đánh liều vào xin ăn.

Nguyên đây là nhà của quan Tả thị lang bộ Lễ tên là Đỗ Nhân An ở làng An Bài (tên Nôm là làng Bệ). Nơi này thuộc về danh gia vọng tộc, nhà họ Đỗ có đến mấy đời đỗ đại khoa nổi tiếng khắp vùng. Bản thân ông Đỗ Nhân An cũng đỗ tiến sĩ năm 1544.

Ngay đêm hôm trước, Đỗ Nhân An nằm mộng thấy một vị Thần nói với mình rằng: “Ngày mai nhà có quan Nghè tới chơi”. Thế là ngày hôm đấy Đỗ Nhân An sai người dọn dẹp nhà cửa. Nhưng suốt cả ban ngày chẳng có ai ghé cửa, mãi đến gần tối thì lại thấy có hai mẹ con người ăn mày đến.

Đỗ Nhân An nhìn tướng mạo cậu bé thì đoán sau này có thể thành đạt, lại liên hệ với giấc mộng đêm qua nên quyết định nhận luôn Đỗ Nhân An làm con nuôi. Quyết định này khiến người trong nhà, cũng như gia nhân và người hầu đều hoàn toàn bất ngờ.

Từ đó Đỗ Nhân An coi Bùi Tất Năng như con đẻ, nuôi cho học hành rất tử tế, và cho đổi tên thành họ Đỗ gọi là Đỗ Kính.

Năm Tân Mùi (1571) thời vua Mạc Mậu Hợp, Đỗ Kính khăn gói đi thi. Vượt qua kỳ thi Hương, ông vào đến thi Hội và đỗ đầu gọi là Hội nguyên. Vào thi Đình ông đỗ Đệ tam giáp đồng tiến sĩ xuất thân.

Đỗ Kính nhận mũ áo vinh quy bái tổ về quê. Thế nhưng các chức sắc làng ông lại khinh khi cho rằng ông là ăn xin nên không muốn làm lễ đón tiếp, lại còn đổ bùn ra đường ông đi qua.

Đỗ Kính thấy thế thì giận lắm, liền bỏ sang sinh sống tại làng Tò, xã Tô Xuyên, tổng Tô Xuyên, huyện Phụ Dực (nay thuộc xã An Mỹ, huyện Quỳnh Phụ, tỉnh Thái Bình).

Sau khi đỗ Tiến sĩ, Đỗ Kính làm quan đến chức Thừa Chính Sứ, rồi sau được thăng làm Thượng Thư.

Tuy nhiên chứng kiến nhà Mạc ngày càng suy, Đỗ Kính chán nản nên quyết định từ quan rồi đi tu ở Lạng Sơn cho đến khi mất.

Nguồn tin :

Theo dõi Tin tức qua FB, G+:

Thích và chia sẻ bài này trên:

[ Quay lại ]

khoa bảng , tiến sĩ , Thượng Thư ,

'Xã Tắc' trong 'Giang Sơn Xã Tắc' mang hàm ý gì?

Hai trường hợp trong lịch sử khoa bảng từ ăn mày trở thành tiến sĩ

Vì sao các đại quân sư cổ đại không tự phất cờ dựng nghiệp bá vương

Rỗi hơi kể chuyện Dương lịch - Âm lịch

Bi kịch của thần đồng nhỏ tuổi nhất Trung Quốc

Lý giải vì sao có câu ''Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ''

''Đàn ông sợ gà, đàn bà sợ cừu'' có ý gì?

Người phương Đông chỉ biết có thần Tài mà ít ai biết đến thần Nghèo

Cổ nhân dạy: 'Giàu không kết bạn, hoạn nạn chớ tìm người thân'

Người quân tử chỉ nghĩ về đức, kẻ tiểu nhân chỉ nghĩ về đất…

Tin doanh nghiệp

“Top 10 Thương hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế" tôn vinh Bảo An T&V

Ngày 07.05.2023, tại Hà Nội, Bảo An T&V được vinh danh “Top 10 Thương hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế". Giải thưởng được Viện nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội phối hợp với Viện nghiên cứu Văn hoá Phương Đông tổ chức, nhằm chọn ra những thương hiệu uy tín, sản phẩm dịch vụ chất lượng được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng.

“Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023” tôn vinh Công ty TNHH Hoa Song Tử-Abisalab

Vừa qua tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Lễ Công Bố “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”, là một sự kiện đánh dấu những nỗ lực đóng góp của doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. Sự kiện được tổ chức để tuyên dương các thương hiệu mạnh của Việt Nam, đánh giá các sản phẩm chất lượng cao. Khẳng định được giá trị trong lòng người tiêu dùng.

“Top 10 Sản phẩm – Dịch vụ chất lượng cao vì người tiêu dùng” vinh danh công ty Vĩnh Phúc

Vừa qua tại Diễn Đàn Hội Nhập & Phát Triển Hợp Tác Kinh Tế Quốc Tế, Công Ty TNHH Đầu Tư và Kinh Doanh Thương Mại Vĩnh Phúc đã vinh dự đạt giải thưởng “Top 10 Sản phẩm – Dịch vụ chất lượng cao vì người tiêu dùng”, đây là giải thưởng ghi nhận sự nỗ lực đóng góp của những doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. Sự kiện diễn ra giúp các thương hiệu khẳng định được giá trị trong lòng người tiêu dùng Việt.

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Haki - Thương hiệu, Nhãn hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế

Ngày 07/05/ 2023, tại Trung Tâm Hội Nghị - Văn phòng Chính phủ, TP Hà Nội, Haki Pro tự hào nằm lọt top 100 thương hiệu – nhãn hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là thành tích xứng đáng cho Haki vì luôn nỗ lực mang đến những sản phẩm – dịch vụ chất lượng cao cho người tiêu dùng.

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU

Tại sao thương hiệu xa xỉ chuộng đại sứ tuổi teen

Trước đây, thần tượng K-Pop ngoài 20 tuổi như BlackPink thường được lựa chọn vào vị trí đại sứ thương hiệu cao cấp. Tuy nhiên, ngôi sao tuổi teen như NewJeans dần chứng tỏ sức hút.

Đọc nhiều nhất
Phản hồi nhiều

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Liễu đại gia vốn là một nữ thương gia có tiếng trong việc buôn bán đa ngành liên quốc gia. Ở tuổi 46, Liễu đại gia nắm trong tay khối tài sản khổng lồ và sau những thành công kinh doanh, dường như ...

Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Để phòng trường hợp chiến tranh hạt nhân hay thảm họa xảy ra, Mỹ đã chế tạo ra máy bay "ngày tận thế", được trang bị đầy đủ để chính phủ Mỹ có thể duy trì hoạt động.

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Là họa hay là phúc?

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

'Điểm danh' 5 công nghệ an toàn hiện đại nhất trên ô tô

Công nghệ an toàn cho xe hơi ngày nay không chỉ tập trung vào việc bảo vệ người lái và người ngồi trong xe khi xảy ra va chạm, mà còn giúp ngăn ngừa va chạm; đồng thời giúp tài xế tập trung hơn, lái ...

Ô tô từ Thái Lan vọt lên dẫn đầu xe nhập khẩu về Việt Nam