NSƯT Hán Văn Tình đã trút hơi thở cuối cùng sau thời gian khá dài chống chọi với bệnh ung thư phổi. Là nghệ sĩ chuyên đóng vai phụ nhưng các vai diễn của ông luôn được khán giả nhớ tới. Trong đời sống riêng, nghệ sĩ Hán Văn Tình - “lão Quềnh” cũng được quý trọng với lối sống giản dị mà đầy lạc quan, ngay cả khi cuộc đời ông đối diện với nỗi đau thể xác và tinh thần khi không có tiền để chữa bệnh.

Nét riêng khó lẫn

Sau vai diễn trong phim “Đất và người”, công chúng vẫn quen gọi nghệ sĩ Hán Văn Tình là Chu Văn Quềnh… Có lẽ, đây là vai diễn ấn tượng nhất của ông trên màn ảnh, “đóng đinh” hình ảnh “lão Quềnh” đầu trọc lóc, khóe miệng cười duyên… Nghệ sĩ Hán Văn Tình từng kể, ngoại hình đặc biệt ấy từng gây nên nỗi mặc cảm với ông thời quyết tâm học diễn viên và bị mọi người “chỉ trỏ”, trêu chọc… Duy có NSND Lê Tiến Thọ (lúc bấy giờ đang giảng dạy tại Trường Sân khấu Điện ảnh) động viên “xấu cũng có cái hay của xấu”.

Nghệ sĩ Hán Văn Tình từng tham gia nhiều bộ phim truyền hình. Điều đáng chú ý là vai diễn nào, ông cũng tạo nên một nét riêng khó lẫn, thường thì không chính diện hay phản diện hoàn toàn. Trong tính cách ki bo, hay soi mói của ông chủ nhà trọ ở phim “Phía trước là bầu trời” vẫn le lói sự thiện tâm khi chứng kiến cảnh sinh viên cùng quẫn phải tự tử. Khán giả từng ngạc nhiên với hình ảnh “lão Quềnh” tay dao tay thớt, quanh năm rượu chè, ma mãnh trục lợi nhưng bỗng thành tử tế trước người phụ nữ mình rung động. Đặc biệt là câu nói hài hước nay thành khẩu ngữ: “Không thể hoãn cái sự sung sướng ấy lại!”.

Sẽ là không công bằng nếu nhận định rằng các vai diễn của nghệ sĩ Hán Văn Tình mãi không thoát khỏi “lũy tre làng”. Cùng với các bộ phim về thôn quê như: “Đất và người”, “Bão qua làng”, “Người thổi tù và hàng tổng”… ông từng thử sức với nhiều đề tài khác nhau, đáng kể nhất là vai diễn trong hai bộ phim truyện nhựa: “Canh bạc” và “Vụ áp phe Đông Dương”. Vai lão Trọc, Vàng Đọ ở hai bộ phim này thể hiện được nét riêng khó lẫn của NSƯT Hán Văn Tình qua ngoại hình, thần thái, cá tính diễn xuất, chưa kể hàng loạt tiểu phẩm hài và những lần làm MC của ông trên sân khấu.

Qua các vai diễn của nghệ sĩ Hán Văn Tình, khán giả đôi khi không phân tách được cảm giác yêu - ghét, giận - thương, nụ cười - nước mắt… Với người nghệ sĩ chuyên đóng vai phụ, như vậy đã là quá nhiều. Tuy nhiên, ít ai biết rằng, trước khi được khán giả biết đến qua các vai diễn ở phim truyền hình, “lão Quềnh” là nghệ sĩ nổi danh trên sân khấu Tuồng. Ông từng đoạt rất nhiều giải thưởng danh giá: Huy chương Bạc vai Lý Đại Hỷ trong vở “Hoàng hôn đen”, Huy chương Bạc vai Thổ Công trong vở “Bạch Tinh”, Huy chương “Vì sự nghiệp sân khấu Việt Nam” do Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam tặng... Hơn 10 năm về trước, nghệ sĩ Hán Văn Tình cũng là gương mặt quen thuộc đóng vai Táo Quân và chẳng hiểu run rủi thế nào mà mấy lần đóng Táo Quân ông đều… gặp nạn.

Chưa nguôi day dứt

Được đồng nghiệp, khán giả yêu mến nhờ vai diễn và sự giản dị, chân thành nhưng nghệ sĩ Hán Văn Tình lại có cuộc sống không mấy khá giả. Ông chưa bao giờ nhận mình nghèo vì “còn nhiều đồng nghiệp khác khó khăn hơn mình nhiều” nhưng cũng vì cái nghèo mà khán giả không khỏi xót xa khi ông đã từ chối điều trị bệnh ung thư để về nhà chờ ra đi. Năm 2012, nghệ sĩ Hán Văn Tình được bổ nhiệm làm Trưởng đoàn 2 - Nhà hát Tuồng Việt Nam. Lên “sếp” rồi mà với đồng lương ít ỏi lại là trụ cột chính trong gia đình, ông vẫn cật lực chạy show kiếm tiền trang trải cuộc sống. Gia đình ông từng sống ở khu tập thể Mai Dịch nhưng không gian chật chội nên quyết định chuyển đến sống trên mảnh đất canh tác mới mua được. Trong ngôi nhà tạm giữa khu “nhà không số, phố không tên”, “lão Quềnh” vẫn lạc quan, không so đo, tính toán thiệt hơn cho bản thân mình.

Năm 2014, khi phát hiện ra mình mắc phải căn bệnh ung thư phổi quái ác, nghệ sĩ Hán Văn Tình lại càng thêm áp lực về tiền bạc. Vợ ông phải nghỉ việc chăm chồng, hai con đang tuổi ăn tuổi học cũng âu lo, nghĩ ngợi về bố… và bao tài sản, tiền bạc trong nhà đều dành hết cho ông chữa bệnh. Mang trọng bệnh nhưng những lúc có thể đi lại, nhận vai diễn… nghệ sĩ Hán Văn Tình đều cố vực dậy. Trong dịp giỗ Tổ nghề Sân khấu ngày 12/8 âm lịch năm ngoái, nhiều đồng nghiệp đã rơi nước mắt trước hình ảnh nghệ sĩ Hán Văn Tình ốm yếu, xanh xao vẫn trang nghiêm, hào sảng đọc văn tế, nhiệt tình tham gia các chương trình từ thiện mang đến niềm vui cho các bệnh nhi trong Bệnh viện K.

Giây phút ấy, đã có những lời thầm thì, nhận xét rằng cuộc đời của nghệ sĩ Hán Văn Tình là định mệnh ngay từ cái tên cha sinh mẹ đẻ. Ông diễn gì, làm gì cũng có tình, thứ tình nghệ sĩ trong sáng, không màng danh lợi, vướng bận riêng tư. Nói vậy bởi có lần, ông từng tâm sự về nỗi đau phải nuốt nước mắt vào trong, gác niềm riêng đang giằng xé trong lòng. Một lần, khi đang diễn ở Lập Thạch – Vĩnh Phúc, Nghệ sĩ Hán Văn Tình bàng hoàng nhận được điện thoại của người thân báo bố ông đã qua đời. Đang dở vở diễn, nhìn hàng nghìn cặp mắt khán giả ngóng chờ bên dưới, ông lau nước mắt trong cánh gà ra cố hoàn thành vai diễn. Lần khác, chú ruột mất, ông cũng không có mặt ngay vì bận giải quyết một việc quan trọng cho Nhà hát Tuồng. Nghệ sĩ Hán Văn Tình cúi đầu thừa nhận đó là “hai lần bất hiếu” mà ông chỉ có thể giãi bày bằng nước mắt, bằng cơ duyên máu thịt với nghề.

Ca sĩ Phan Anh kể lại, những lần đi diễn, ngồi cùng xe, nghe nghệ sĩ Hán Văn Tình tâm sự về gia đình, công việc… anh có ngỏ lời gợi ý ông xin ra khỏi Nhà hát Tuồng Việt Nam, đi diễn ngoài sẽ có thu nhập cao hơn nhưng “lão Quềnh” khẳng định, vì lòng đam mê, đau đáu giữ gìn nghệ thuật truyền thống nên không vì cơm áo gạo tiền mà bỏ nghề.

Thùy Phương