Japan Airlines (JAL) là hãng hàng không hoạt động hàng đầu thế giới trong cả vận tải hành khách và hàng hóa trong 5 năm liên tiếp vào thập niên 1980, đỉnh cao là đội máy bay Boeing 747 lớn nhất ngành công nghiệp hàng không.

Nhưng sau đó, JAL đã trở thành một ví dụ kinh điển về những gì khó khăn có thể xảy ra với một hãng hàng không.

Hơn 100 máy bay của Japan Airlines phải “nằm đất” và 50 đường bay thua lỗ bị ngừng khai thác sau khi hãng nộp đơn xin bảo hộ phá sản. Ảnh: Mediacorp

Khi JAL thuộc sở hữu nhà nước và được cách ly khỏi những áp lực trong thế giới thực bởi “người đỡ đầu” chính phủ, công ty đã hình thành một số thói quen xấu. Vì thế sau khi tư nhân hóa, JAL thiếu bản năng sinh tồn trong thị trường mở và kinh nghiệm cần thiết để xử lý tình trạng hỗn loạn bất ngờ.

Sự kiện JAL phá sản vào năm 2010 là vụ phá sản lớn nhất ở Nhật Bản ngoài ngành tài chính. Vị cứu tinh của hãng là một là doanh nhân về hưu 77 tuổi, đã xuất gia làm tu sĩ Phật giáo, Tiến sĩ Kazuo Inamori. Dù chưa có bất cứ kinh nghiệm gì trong ngành hàng không, ông Inamori đã thực hiện một phép màu khi biến JAL thành hãng hàng không có lợi nhuận cao nhất thế giới chỉ trong vòng 2 năm.

"Tập trung tất cả cho cổ đông? Quên nó đi! Thay vào đó, hãy làm cho nhân viên hạnh phúc."

Câu nói thể hiện triết lý quản trị có vẻ "ngược đời" này đã giúp Kazuo Inamori – một doanh nhân, nhà quản trị, tu sĩ Phật giáo, xây dựng nên hãng điện tử khổng lồ Kyocera Corp. hơn 5 thập niên trước, hỗ trợ đắc lực cho hãng điện thoại trị giá 64 tỷ USD KDDI Corp., và cứu Japan Airlines khỏi tình trạng phá sản vào năm 2010.

Quan điểm của Kazuo Inamori là: "Nếu bạn muốn có trứng, hãy chăm sóc những con gà mái. Nếu bạn đối xử tệ với con gà mái, nó sẽ không làm việc cho bạn nữa".

Quan điểm này góp phần lớn vào những thành công của Kazuo Inamori như giúp tổng giá trị thị trường của Kyocera và KDDI đạt 82 tỷ USD. Khi Inamori nhậm chức Giám đốc điều hành Japan Airlines vào năm 2010, ông đã 77 tuổi và không hề có kinh nghiệm trong lĩnh vực hàng không, nhưng 1 năm sau đó, hãng không chỉ thoát khỏi bờ vực phá sản mà còn có lợi nhuận. Năm 2012, Kazuo Inamori còn đưa Japan Airlines quay trở lại sàn chứng khoán Tokyo.

Inamori cho biết, bí mật cốt lõi của ông nằm ở chỗ làm thay đổi trạng thái tâm lý của nhân viên.

Sau khi thôi giữ chức chủ tịch hãng Kyocera ông quyết định trở thành nhà sư đạo Phật với pháp danh Đại Hòa

Sau khi đảm nhiệm vai trò CEO không lương tại Japan Airlines, ông cho in những quyển sách nhỏ thể hiện triết lý "vì nhân viên" và phát cho mỗi người một quyển. Trong quyển sách này, ông cũng giải thích về ý nghĩa xã hội của công việc của họ và vạch ra những nguyên tắc sống lấy cảm hứng từ Phật giáo, chẳng hạn như đề cao đức tính khiêm nhường và làm điều thiện.

"Việc này giúp nhân viên cảm thấy tự hào về Japan Airlines – nơi họ đang làm việc và sẵn sàng lao động chăm chỉ hơn vì thành công của hãng. Các nhà lãnh đạo doanh nghiệp nên đặt ra mục tiêu làm cho nhân viên của mình hạnh phúc, cả về vật chất lẫn tinh thần. Chứ đừng nên chỉ luôn chú trọng vào các cổ đông", Kazuo Inamori chia sẻ.

Triết lý quản trị này có thể làm "phật lòng" các cổ đông, nhưng bản thân Inamori không thấy có bất cứ điều gì mâu thuẫn ở đây. Ông giải thích: "Nếu nhân viên vui, họ sẽ làm việc tốt hơn và doanh thu sẽ được cải thiện. Vả lại, doanh nghiệp chẳng có gì phải đắn đo khi lợi nhuận của công ty góp phần mang lại lợi ích cho xã hội".

"Doanh nghiệp thuộc về các cổ đông, nhưng hàng trăm ngàn nhân viên cũng đóng góp công sức rất lớn. Do đó, 'con gà mái' phải được khỏe mạnh", vị tu sĩ tỷ phú khẳng định.

"Các nhà đầu tư luôn muốn lợi nhuận cao nhất có thể, tôi rất hiểu điều này, nhưng có những thời điểm các nhà quản lý phải nói 'Không' với những đòi hỏi ích kỷ từ các cổ đông", Inamori cho hay.

Tuy nhiên, triết lý muốn làm cho nhân viên hạnh phúc của Inamori không có nghĩa là nhân viên của ông có thể làm việc một cách chểnh mảng. Quan điểm của ông là, hạnh phúc phải bắt nguồn từ lao động chăm chỉ. Và, khi đã lao động chăm chỉ, họ xứng đáng được đền đáp.

Mặc dù không tuân theo các nguyên tắc lãnh đạo thông thường, triết lý quản trị của Kazuo Inamori vẫn thu hút sự quan tâm của nhiều "đầu tàu" doanh nghiệp. Có hơn 4.500 chủ doanh nghiệp đã tham gia hội nghị thường niên của ông tại trường Seiwajyuku (Yokohama, Nhật Bản) vào quý IV/2015.

Theo Inamori, việc dành thời gian để chia sẻ với những người tham gia hội nghị là một phần của các hoạt động thiện nguyện cũng như giúp gây quỹ cho giải Kyoto (vốn được xem là phiên bản Nhật của Giải thưởng Nobel). Được biết, Inamori và gia đình sở hữu giá trị tài sản ròng 1,1 tỷ USD, giữ vị trí thứ 32 trong danh sách 50 người giàu nhất Nhật Bản năm 2015, theo Forbes.

ST