Thứ bảy, ngày 10 tháng 6 năm 2023

Văn học Nghệ thuật

Thứ hai, 20/03/2023 - 08:08

''Cù bất cù bơ'' nghĩa là gì?

Bà Hồ Xuân Hương có câu thơ: "Bác mẹ sinh ta phận ốc nhồi/ Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi".

Lăn lóc là từ đôi cùng có nghĩa, nhằm chỉ sự vật nào đó lăn đi lăn lại, nhảy lên, trườn tới qua nhiều vị trí...

Vậy cắc cớ hỏi thêm, cơn cớ tại làm sao "cù" lại chen ngang, "chia uyên rẽ thúy" giữa lăn lóc để trở thành "cù lăn cù lóc"? Sở dĩ như thế là vì chính cù mới phản ánh rõ nét nhất của hành động lăn và lóc, bởi trước hết ít ra vật ấy phải tròn. Nói cách khác, cù là do từ Hán - Việt "cầu" mà ra, nhằm chỉ vật hình tròn.

Trong vốn từ của người miền Nam có hòn cù/ trái cù. Nó được sử dụng trong trò chơi như đánh cù, cù khăng, thể hiện qua cách nói "lăn như trái cù". Trái cù ấy, theo "Đại Nam quấc âm tự vị" (1895): "Trái tròn để mà đánh trổng". Cách giải thích này khó hiểu bởi từ trổng/ đánh trổng. Thì đây, tự vị này cho biết: "Đánh trổng: Cuộc chơi trái cù, hai người cầm lấy hai đoạn cây đánh trái cù qua lại mà giành đàng đất; người sức mạnh hoặc biết thế đánh trái cù đi xa thì lấn đàng đất nhiều".

Vậy, khi từ "bù" chen ngang vào để trở thành "bù lăn bù lóc" thì "bù" có nghĩa là gì? Thật ngạc nhiên một cách thú vị, bù trong ngữ cảnh này cũng chính là cù/ cù lăn cù lóc. Mà, cũng độc đáo không kém như khi nói cầu bơ cầu bất/ cầu bất cầu bơ thì cũng chính là cù bơ cù bất/ cù bất cù bơ. Chẳng hạn, nhà thơ Tố Hữu viết:

"Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm, cù bất cù bơ…".

Nói như nhân vật của nhà văn Vũ Trọng Phụng tự kể: "Tôi sinh ra đời dưới một ngôi sao xấu. Khi hãy còn ở cái tuổi mà những đứa trẻ khác được bố mẹ chiều chuộng, nâng niu, ẵm bế, riêng tôi là một đứa bé một mình phải chịu nhiều nỗi gian nan" - có thể đó là hoàn cảnh lang thang vất vưởng, không chốn nương thân, bị bỏ bê, không ai ngó ngàng tới…

Tất nhiên, cù còn có nhiều nghĩa khác.

"Oánh ông Tơ cái trót

Ổng nhảy thót ngọn bần

Biểu ông xe mối chỉ, ổng cù lần không se".

Vậy, cù/ cù lần ở đây có phải như ta hiểu theo cách giải thích của "Từ điển tiếng Việt thông dụng" (Vietlex): "Ngù ngờ, chậm chạp (hàm ý chê hoặc hài hước): Người đâu mà cù lần thế không biết"? Không đâu. Cù lần trong ngữ cảnh này chính là cách nói tắt của cù lần cù cứa - chỉ hành động chần chừ, lần khân, dây dưa, lần lữa. Tùy ngữ cảnh cũng có thể hiểu như cù lơ cù trợt, cù nhầy/ cù nhằng/ cù nhây/ cù nhựa...

Không chỉ có thế, còn có thể kể thêm từ khác nữa, nay chỉ có thể tìm thấy trong "Đại Nam quấc âm tự vị" (1895): "Cù xây: Hay làm lầy; bộ dai hoi. Nợ đòi mặt nợ, nó cù xây". Trường hợp này, với tính cách cù nhằng, với bộ mặt trơ ra đó, người miền Nam xưa gọi là "cù chì cù mài".

Lê Minh Quốc

Nguồn tin :

Theo dõi Tin tức qua FB, G+:

Thích và chia sẻ bài này trên:

[ Quay lại ]

Hồ Xuân Hương

Không phải ai 'nổi trên mạng' cũng có thể thành diễn giả trước giới trẻ

''Cù bất cù bơ'' nghĩa là gì?

'Xã Tắc' trong 'Giang Sơn Xã Tắc' mang hàm ý gì?

Son Heung Min bị kỳ thị ở Anh

Hai trường hợp trong lịch sử khoa bảng từ ăn mày trở thành tiến sĩ

Vì sao các đại quân sư cổ đại không tự phất cờ dựng nghiệp bá vương

Rỗi hơi kể chuyện Dương lịch - Âm lịch

Bi kịch của thần đồng nhỏ tuổi nhất Trung Quốc

Vua Hàm Nghi bị giặc phát giác thân phận vì thầy cũ đến thăm

Thờ tứ phủ - Tứ Phủ gồm những vị thần nào?

Lý giải vì sao có câu ''Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ''

7 quả lê và lòng tự tôn của người nghèo

Đơn vị tổ chức Hoa hậu Hòa bình Việt Nam 2022 bị phạt 55 triệu đồng

''Đàn ông sợ gà, đàn bà sợ cừu'' có ý gì?

Mù Phật pháp, phóng sinh thành sát sinh

Lợi ích của những cái ôm

Nhiều chuyên gia phản đối từ điển định nghĩa 'nhà báo là ăn bám'

Tại sao giới siêu giàu lại mê đọc sách?

Người phương Đông chỉ biết có thần Tài mà ít ai biết đến thần Nghèo

Cổ nhân dạy: 'Giàu không kết bạn, hoạn nạn chớ tìm người thân'

Tin doanh nghiệp

“Top 10 Thương hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế" tôn vinh Bảo An T&V

Ngày 07.05.2023, tại Hà Nội, Bảo An T&V được vinh danh “Top 10 Thương hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế". Giải thưởng được Viện nghiên cứu phát triển kinh tế - xã hội phối hợp với Viện nghiên cứu Văn hoá Phương Đông tổ chức, nhằm chọn ra những thương hiệu uy tín, sản phẩm dịch vụ chất lượng được đông đảo người tiêu dùng ưa chuộng.

“Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023” tôn vinh Công ty TNHH Hoa Song Tử-Abisalab

Vừa qua tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Lễ Công Bố “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”, là một sự kiện đánh dấu những nỗ lực đóng góp của doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. Sự kiện được tổ chức để tuyên dương các thương hiệu mạnh của Việt Nam, đánh giá các sản phẩm chất lượng cao. Khẳng định được giá trị trong lòng người tiêu dùng.

“Top 10 Sản phẩm – Dịch vụ chất lượng cao vì người tiêu dùng” vinh danh công ty Vĩnh Phúc

Vừa qua tại Diễn Đàn Hội Nhập & Phát Triển Hợp Tác Kinh Tế Quốc Tế, Công Ty TNHH Đầu Tư và Kinh Doanh Thương Mại Vĩnh Phúc đã vinh dự đạt giải thưởng “Top 10 Sản phẩm – Dịch vụ chất lượng cao vì người tiêu dùng”, đây là giải thưởng ghi nhận sự nỗ lực đóng góp của những doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. Sự kiện diễn ra giúp các thương hiệu khẳng định được giá trị trong lòng người tiêu dùng Việt.

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Haki - Thương hiệu, Nhãn hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế

Ngày 07/05/ 2023, tại Trung Tâm Hội Nghị - Văn phòng Chính phủ, TP Hà Nội, Haki Pro tự hào nằm lọt top 100 thương hiệu – nhãn hiệu uy tín hội nhập kinh tế quốc tế. Đây là thành tích xứng đáng cho Haki vì luôn nỗ lực mang đến những sản phẩm – dịch vụ chất lượng cao cho người tiêu dùng.

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU

Tại sao thương hiệu xa xỉ chuộng đại sứ tuổi teen

Trước đây, thần tượng K-Pop ngoài 20 tuổi như BlackPink thường được lựa chọn vào vị trí đại sứ thương hiệu cao cấp. Tuy nhiên, ngôi sao tuổi teen như NewJeans dần chứng tỏ sức hút.

Đọc nhiều nhất
Phản hồi nhiều

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Liễu đại gia vốn là một nữ thương gia có tiếng trong việc buôn bán đa ngành liên quốc gia. Ở tuổi 46, Liễu đại gia nắm trong tay khối tài sản khổng lồ và sau những thành công kinh doanh, dường như ...

Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Để phòng trường hợp chiến tranh hạt nhân hay thảm họa xảy ra, Mỹ đã chế tạo ra máy bay "ngày tận thế", được trang bị đầy đủ để chính phủ Mỹ có thể duy trì hoạt động.

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Là họa hay là phúc?

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

'Điểm danh' 5 công nghệ an toàn hiện đại nhất trên ô tô

Công nghệ an toàn cho xe hơi ngày nay không chỉ tập trung vào việc bảo vệ người lái và người ngồi trong xe khi xảy ra va chạm, mà còn giúp ngăn ngừa va chạm; đồng thời giúp tài xế tập trung hơn, lái ...

Ô tô từ Thái Lan vọt lên dẫn đầu xe nhập khẩu về Việt Nam