Thứ bảy, ngày 27 tháng 7 năm 2024

Văn học Nghệ thuật

Thứ hai, 20/03/2023 - 08:08

''Cù bất cù bơ'' nghĩa là gì?

Bà Hồ Xuân Hương có câu thơ: "Bác mẹ sinh ta phận ốc nhồi/ Đêm ngày lăn lóc đám cỏ hôi".

Lăn lóc là từ đôi cùng có nghĩa, nhằm chỉ sự vật nào đó lăn đi lăn lại, nhảy lên, trườn tới qua nhiều vị trí...

Vậy cắc cớ hỏi thêm, cơn cớ tại làm sao "cù" lại chen ngang, "chia uyên rẽ thúy" giữa lăn lóc để trở thành "cù lăn cù lóc"? Sở dĩ như thế là vì chính cù mới phản ánh rõ nét nhất của hành động lăn và lóc, bởi trước hết ít ra vật ấy phải tròn. Nói cách khác, cù là do từ Hán - Việt "cầu" mà ra, nhằm chỉ vật hình tròn.

Trong vốn từ của người miền Nam có hòn cù/ trái cù. Nó được sử dụng trong trò chơi như đánh cù, cù khăng, thể hiện qua cách nói "lăn như trái cù". Trái cù ấy, theo "Đại Nam quấc âm tự vị" (1895): "Trái tròn để mà đánh trổng". Cách giải thích này khó hiểu bởi từ trổng/ đánh trổng. Thì đây, tự vị này cho biết: "Đánh trổng: Cuộc chơi trái cù, hai người cầm lấy hai đoạn cây đánh trái cù qua lại mà giành đàng đất; người sức mạnh hoặc biết thế đánh trái cù đi xa thì lấn đàng đất nhiều".

Vậy, khi từ "bù" chen ngang vào để trở thành "bù lăn bù lóc" thì "bù" có nghĩa là gì? Thật ngạc nhiên một cách thú vị, bù trong ngữ cảnh này cũng chính là cù/ cù lăn cù lóc. Mà, cũng độc đáo không kém như khi nói cầu bơ cầu bất/ cầu bất cầu bơ thì cũng chính là cù bơ cù bất/ cù bất cù bơ. Chẳng hạn, nhà thơ Tố Hữu viết:

"Tôi đã là con của vạn nhà

Là em của vạn kiếp phôi pha

Là anh của vạn đầu em nhỏ

Không áo cơm, cù bất cù bơ…".

Nói như nhân vật của nhà văn Vũ Trọng Phụng tự kể: "Tôi sinh ra đời dưới một ngôi sao xấu. Khi hãy còn ở cái tuổi mà những đứa trẻ khác được bố mẹ chiều chuộng, nâng niu, ẵm bế, riêng tôi là một đứa bé một mình phải chịu nhiều nỗi gian nan" - có thể đó là hoàn cảnh lang thang vất vưởng, không chốn nương thân, bị bỏ bê, không ai ngó ngàng tới…

Tất nhiên, cù còn có nhiều nghĩa khác.

"Oánh ông Tơ cái trót

Ổng nhảy thót ngọn bần

Biểu ông xe mối chỉ, ổng cù lần không se".

Vậy, cù/ cù lần ở đây có phải như ta hiểu theo cách giải thích của "Từ điển tiếng Việt thông dụng" (Vietlex): "Ngù ngờ, chậm chạp (hàm ý chê hoặc hài hước): Người đâu mà cù lần thế không biết"? Không đâu. Cù lần trong ngữ cảnh này chính là cách nói tắt của cù lần cù cứa - chỉ hành động chần chừ, lần khân, dây dưa, lần lữa. Tùy ngữ cảnh cũng có thể hiểu như cù lơ cù trợt, cù nhầy/ cù nhằng/ cù nhây/ cù nhựa...

Không chỉ có thế, còn có thể kể thêm từ khác nữa, nay chỉ có thể tìm thấy trong "Đại Nam quấc âm tự vị" (1895): "Cù xây: Hay làm lầy; bộ dai hoi. Nợ đòi mặt nợ, nó cù xây". Trường hợp này, với tính cách cù nhằng, với bộ mặt trơ ra đó, người miền Nam xưa gọi là "cù chì cù mài".

Lê Minh Quốc

Nguồn tin :

Theo dõi Tin tức qua FB, G+:

Thích và chia sẻ bài này trên:

[ Quay lại ]

Hồ Xuân Hương

Đại đức Thích Nhuận Đức quỳ, đọc thư sám hối chư tăng và xin lỗi đồng bào Khmer

Vị Hoàng đế duy nhất trong lịch sử Trung Quốc cả đời chỉ lấy một vợ

Giáo hoàng Francis rửa, hôn chân tù nhân nữ

Hoa hậu Ý Nhi xin lỗi khán giả, rời showbiz lên đường du học Úc

Không phải ai 'nổi trên mạng' cũng có thể thành diễn giả trước giới trẻ

''Cù bất cù bơ'' nghĩa là gì?

'Xã Tắc' trong 'Giang Sơn Xã Tắc' mang hàm ý gì?

Son Heung Min bị kỳ thị ở Anh

Hai trường hợp trong lịch sử khoa bảng từ ăn mày trở thành tiến sĩ

Vì sao các đại quân sư cổ đại không tự phất cờ dựng nghiệp bá vương

Rỗi hơi kể chuyện Dương lịch - Âm lịch

Bi kịch của thần đồng nhỏ tuổi nhất Trung Quốc

Vua Hàm Nghi bị giặc phát giác thân phận vì thầy cũ đến thăm

Thờ tứ phủ - Tứ Phủ gồm những vị thần nào?

Lý giải vì sao có câu ''Vua xứ Thanh, thần xứ Nghệ''

7 quả lê và lòng tự tôn của người nghèo

Đơn vị tổ chức Hoa hậu Hòa bình Việt Nam 2022 bị phạt 55 triệu đồng

''Đàn ông sợ gà, đàn bà sợ cừu'' có ý gì?

Mù Phật pháp, phóng sinh thành sát sinh

Lợi ích của những cái ôm

Tin doanh nghiệp

Chủ tịch Toyota Akio Toyoda lên tiếng xin lỗi sau bê bối gian lận quy mô lớn

Chủ tịch Toyota Akio Toyoda cúi đầu xin lỗi sau bê bối gian lận quy mô lớn trong các bài kiểm tra chứng nhận an toàn cho 7 mẫu xe, đồng thời tuyên bố tạm dừng sản xuất 3 mẫu Toyota.

Lê Diễm, chân dung người phụ nữ truyền cảm hứng

Sinh ra và lớn lên tại miền Tây trong một gia đình khó khăn, Lê Diễm từ nhỏ đã nuôi dưỡng trong mình một nghị lực phấn đấu và quyết tâm thay đổi cuộc sống. Chị tâm sự: “Cuộc sống cơ cực chính là động lực thúc đẩy tôi phải trở nên quyết tâm vượt qua số phận.”

Thương Hiệu SAN - Sự Lựa Chọn Hàng Đầu Về Sản Phẩm Tẩy Rửa Hữu Cơ

Trong bối cảnh môi trường ngày càng ô nhiễm và người tiêu dùng ngày càng quan tâm đến sức khỏe, Công ty TNHH Dịch vụ và Thương mại Kim Châu tự hào nghiên cứu và cho ra các sản phẩm tẩy rửa hữu cơ, mang lại giải pháp an toàn và hiệu quả cho mọi gia đình mang thương hiệu SAN.

Hãng Sơn VIVA Nhận Vinh Danh TOP 10 Thương Hiệu Phát Triển Bền Vững Quốc Gia 2024

Sáng ngày 11.5.2024, tại Nhà hát Quân Đội (Hà Nội) đã diễn ra chương trình Diễn đàn Phát triển thương hiệu bền vững quốc gia 2024. Chương trình có tiêu chí xét chọn khắt khe và nghiêm ngặt, việc đánh giá, chấm điểm do các chuyên gia kinh tế, kỹ thuật hàng đầu thực hiện. Vượt qua hàng nghìn hồ sơ dự tuyển của các doanh nghiệp trong và ngoài nước, Công ty cổ phần đầu tư ASA Group Quốc tế với Thương hiệu SƠN VIVA đã xuất sắc lọt vào Top 10 Thương hiệu bền vững Quốc gia 2024, khẳng định được vị trí thương hiệu phát triển vững mạnh tại thị trường trong nước và quốc tế.

Thương hiệu ROSE NANO – Doanh nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực sản xuất và phân phối ngành Sơn

Công Ty TNHH Đầu Tư TM DV Đại Dương là đơn vị tiên phong trong sản xuất và phân phối các sản phẩm sơn nội, ngoại thất, sơn chống thấm, sơn lót chống kiềm và bột bả. Thương hiệu sơn Rose Nano của công ty đã trở thành cái tên quen thuộc và đáng tin cậy đối với người tiêu dùng. Ngày 11/05/2024, tại Nhà hát Quân Đội - Hà Nội, công ty đã vinh dự nhận danh hiệu “Sản Phẩm Chất Lượng - Dịch Vụ Hoàn Hảo năm 2024,” giải thưởng do người tiêu dùng bình chọn và được trao bởi Ban tổ chức sự kiện.

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU

Tâm An Lạc kỷ niệm 10 năm thành lập

Vừa qua ngày 26/5/2024, hệ thống nhà hàng chay Tâm An Lạc tổ chức thành công sự kiện kỷ niệm 10 năm thành lập và lễ ra mắt cơ sở trực thuộc số 5 tại địa bàn xã Vĩnh Ngọc, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội. Sự kiện đã diễn ra thành công viên mãn bởi được cung nghinh đón tiếp các chư Tăng Ni, các quý đối tác, các bạn hữu, các quý khách hàng và tập thể nhân viên, người lao động tại Tâm An Lạc.

Đọc nhiều nhất
Phản hồi nhiều

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Liễu đại gia vốn là một nữ thương gia có tiếng trong việc buôn bán đa ngành liên quốc gia. Ở tuổi 46, Liễu đại gia nắm trong tay khối tài sản khổng lồ và sau những thành công kinh doanh, dường như ...

Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Để phòng trường hợp chiến tranh hạt nhân hay thảm họa xảy ra, Mỹ đã chế tạo ra máy bay "ngày tận thế", được trang bị đầy đủ để chính phủ Mỹ có thể duy trì hoạt động.

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Là họa hay là phúc?

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Ô tô từ Thái Lan vọt lên dẫn đầu xe nhập khẩu về Việt Nam

Trong quý I/2016, Thái Lan vượt qua Hàn Quốc, Trung Quốc trở thành thị trường dẫn đầu cung cấp ô tô cho Việt Nam với hơn 7.800 chiếc, tăng 64,5%.

'Điểm danh' 5 công nghệ an toàn hiện đại nhất trên ô tô

Công nghệ an toàn cho xe hơi ngày nay không chỉ tập trung vào việc bảo vệ người lái và người ngồi trong xe khi xảy ra va chạm, mà còn giúp ngăn ngừa va chạm; đồng thời giúp tài xế tập trung hơn, lái ...