Thứ hai, ngày 3 tháng 11 năm 2025

Sức khỏe - Làm đẹp

Thứ tư, 09/02/2022 - 02:47

Mạch môn, vị thuốc tuyệt vời trị ho, bổ phổi

Mạch môn là cây thân thảo với phần rễ củ có nhiều lợi ích đối với sức khỏe, thậm chí được cho là trị bệnh hiệu quả. Củ mạch môn được Đông y dùng trong một số bài thuốc chữa táo bón, ho ra máu, ho lâu ngày hoặc có đờm.

Mạch môn có tên gọi khác là lan tiên, cỏ lan, mạch đông, tóc tiên, mạch môn đông... có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn. Là một loại cây thân thảo, củ mạch môn có nhiều tác dụng tốt đối với sức khỏe và có công dụng trị bệnh. Củ mạch môn được ứng dụng trong một số bài thuốc chữa táo bón, ho ra máu, ho lâu ngày, ho có đờm,…

Mạch môn, vị thuốc tuyệt vời trị ho, bổ phổi

Cây mạch môn mọc hoang hoặc được trồng làm thuốc ở nhiều vùng miền của Việt Nam

1. Đặc điểm và phân bố

Cây Mạch môn (Ophiopogon japonicus (L.f.) Ker-Gawl, thuộc họ Mạch môn đông (Convallariaceae). Thường được dùng trong Đông Y với công dụng: Trị viêm phế quản, sốt nóng, ho, tiêu đờm, táo bón.

Mạch môn, vị thuốc tuyệt vời trị ho, bổ phổi

Mạch môn đông là một loại cỏ sống lâu năm, cao 10cm đến 40cm, rễ chùm, trên rễ có những chỗ phát triển thành củ.

Lá mọc từ gốc, hẹp dài, như lá lúa mạch dài 15 ~ 40cm, rộng 1 – 4mm, phía cuống hơi có bẹ, mép lá hơi có răng cưa.

Quả mọng màu tím đen nhạt, đường kính 6mm, có 1 – 2 hạt.

Loài cây này mọc hoang và được trồng ở Việt Nam để lấy củ dùng làm thuốc, nhiều nhất ở Phùng (Hà Tây), Nghĩa Trai (Hưng Yên), Ninh Hiệp (Hà Nội).

2. Thu hái và bào chế

Thường hái vào tháng 6 – 7 ở những cây đã được 2 – 3 năm.

Đào lấy rễ củ, rửa sạch, phơi nắng và xếp đống nhiều lần cho gần khô (khô khoảng 70% đến 80%). Đập dẹt, rút bỏ lõi, phơi khô.

Có khi hái về, rạch củ, tước bỏ lõi, rang với gạo cho đến khi gạo có màu vàng nhạt. Bỏ gạo lấy mạch môn mà dùng.

Củ mạch môn hình thoi, màu vàng nhạt, hơi trong, dài 10 – 15mm. Mùi đặc biệt, vị ngọt.

3. Thành phần hoá học

Các thành phần chính của mạch môn đông bao gồm saponin steroid, homoisoflavonoid và polysacarid. Ngoài ra còn có chất nhầy và chất đường.

4. Tác dụng dược lý

Theo các nghiên cứu mới nhất:

Các thành phần chính của Mạch môn đông như saponin steroid, homoisoflavonoid và polysacarid, thể hiện các hoạt động dược lý khác nhau. Đó là bảo vệ tim mạch, chống viêm, chống ung thư, chống oxy hóa, điều hòa miễn dịch, chống ho, chống vi trùng.

Sử dụng Mạch môn đông đường uống mang lại hiệu quả bảo vệ tim mạch đáng kể chống lại thiệt hại do isoproterenol gây ra. Thông qua việc tăng cường các chất chống oxy hóa nội sinh. Cụ thể là:

- Giảm đáng kể độ cao của đoạn ST.

- Làm suy giảm đáng kể nồng độ enzyme đánh dấu cơ tim.

- Làm tăng đáng kể huyết thanh và hoạt động của enzyme chống oxy hóa cơ tim.

- Tác dụng bảo vệ tim mạch đối với chấn thương tái tưới máu do thiếu máu cục bộ.

- Saponin steroid từ rễ Mạch môn đông phát huy tác dụng bảo vệ tim, chống lại suy tim mạn tính do doxorubicin gây ra thông qua việc ức chế quá trình viêm và oxy hóa. Những kết quả này cung cấp bằng chứng rằng saponin steroid từ rễ Mạch môn đông có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho suy tim mạn tính.

Và nhiều các nghiên cứu khác cho thấy tác dụng bảo vệ tim mạch của Mạch môn đông.

5. Công dụng, liều dùng

5.1 Công dụng

Ở trong phạm vi nhân dân, Mạch môn đông là vị thuốc rất thông dụng. Dùng làm thuốc ho long đờm, thuốc bổ (bệnh phổi, gầy còm). Còn dùng chữa thiếu sữa, lợi tiểu, chữa sốt khát nước.

Theo Y học cổ truyền, Mạch môn đông có công dụng chủ trị: Phế nhiệt do âm hư, ho khan, ho lao, khô nóng, khô khát, bồn chồn mất ngủ, táo bón.

5.2 Liều dùng

Ngày dùng từ 6g – 12g. Dạng thuốc sắc. Thường phối hợp với các vị thuốc khác.

6. Đơn thuốc kinh nghiệm

6.1 Mạch môn đông thang

(Kim quỹ yếu lược)

Trị hoả nghịch bốc lên, cổ họng vướng khó nuốt.

Mạch môn đông, Bán hạ, Nhân sâm, Cam thảo, Cánh mễ, Đại táo, cho nước vào sắc. Chia ra uống ấm, ngày uống 3 lần, đêm uống 1 lần.

6.2 Dưỡng chính thang

(Sổ tay lâm sàng trung dược)

Trị bệnh nhiễm thời kì hồi phục, táo bón, khô nóng, khát nước.

Mạch môn 12g, Ngọc trúc 20g, Hà thủ ô 16g, Đương quy 12g, Thục địa 16g, Sinh địa 12g, Hoài sơn 16g, Phục linh 8g, Nữ trinh tử 8g, Bạch thược 8g, Chích thảo 4g. Sắc uống.

6.3 Sinh mạch tán

(Nội ngoại thương biện hoặc luận)

Điều trị suy tim, có chứng lạnh tay chân, ra mồ hôi nhiều, mạch nhanh, huyết áp hạ.

Mạch môn, 16g, Nhân sâm hoặc Đảng sâm (lượng gấp đôi) 8g, Ngũ vị tử 6g. Sắc uống.

Trường hợp ra nhiều mồ hôi, bứt rứt khó chịu, dùng: Mạch môn 20g, Hoàng kỳ 8g, Đương quy 8g, Ngũ vị tử 6g. Sắc uống

Mạch môn đông có tác dụng dưỡng âm, làm mát Phế, trị ho lâu, họng khô, miệng khát, ngoài ra còn có thể chống lại các yếu tố nguy cơ của bệnh mạch vành.

6.4 Một số bài thuốc khác

Chữa chứng ho, ho lâu ngày, khó thở:16g củ mạch môn, 4g cam thảo, 4g gạo nếp sao vàng, 4g đảng sâm, 8g bán hạ, 4g đại táo. Sắc các dược liệu trên với 600ml nước. Sắc thuốc cô đọng còn 200ml nước. Mỗi thang thuốc chia ra làm 3 lần uống trong ngày.

Chữa răng chảy máu: Sắc mạch môn với nước. Uống thuốc trị răng chảy máu.

Trị suy tim, ra mồ hôi nhiều, huyết áp hạ, mạch nhanh: 16g mạch môn, 8g nhân sâm. 6g ngũ vị từ. Sắc các nguyên liệu trên, uống thuốc để chữa các chứng về hạ huyết áp, mạch nhanh, ra mồ hôi nhiều,…

Bài thuốc chữa bệnh ho khan, ho có đờm, đau họng: 5g mạch môn, 12g tang diệp, 4g mè đen, 4g tỳ bà diệp, 3g hạnh nhân, 3g a giao, 4g cam thảo. Sắc các nguyên liệu để uống.

Thanh nhiệt giải độc: Củ mạch môn sao khô, loại bỏ phần lõi, sau đó hãm uống nước như nước giải khát hàng ngày.

Trị táo bón: Dùng 12g mạch môn, 12g sinh địa, 8g huyền sâm sắc với 400ml nước, lấy 200ml; chia 3 lần/ ngày; uống trước bữa ăn từ 20-30 phút.

Trị tắc tia sữa: Mạch môn đông bỏ lõi, tán nhỏ. Mỗi lần uống 10-12g. Lấy sừng tê giác mài với rượu uống độ 4g. Uống độ 2-3 lần.

Hạ sốt: Dùng 12g mạch môn, 4g phụ tử chế, 32g ngũ vị tử, 32g thục địa, 12g nhân sâm. Mỗi ngày sắc uống 1 thang chia làm 3 lần trước khi ăn nửa tiếng, cơn sốt sẽ nhanh chóng dịu đi.

7. Kiêng kỵ

- Phế và vị có nhiệt nung nấu bên trong không dùng.

- Những người tỳ vị hư hàn, bị tiêu chảy hoặc có thấp không được dùng.

Tùy vào cơ địa của mỗi người, các bài thuốc mạch môn có thể không phát huy hiệu quả, có một số tác dụng phụ,… Nếu cơ thể xuất hiện những triệu chứng lạ, bệnh nhân cần tạm ngưng sử dụng thuốc và khai báo ngay với bác sĩ./.

Nguồn tin :

Theo dõi Tin tức qua FB, G+:

Thích và chia sẻ bài này trên:

[ Quay lại ]

Mạch môn , Đông y , lan tiên , cỏ lan , mạch đông , tóc tiên , mạch môn đông

Swisse: Bí quyết vàng cho cuộc sống năng động khoẻ mạng từ xứ sở Kangaroo

7 cách duy trì collagen cho làn da tươi trẻ

9 loại thực phẩm tuyệt đối không kết hợp với trà

Bí quyết giúp Noni Enzyme chinh phục được người tiêu dùng khó tính

“Hành trình khôi phục phòng Nam dược chuẩn Y khoa”

Enzyme - chất xúc tác sinh học quan trọng cho hầu hết các phản ứng chuyển hóa trong cơ thể người

Kiên Giang: Hội nghị triển khai công tác tuyên truyền về Cây Thuốc Nam

Lý do nên ăn củ dền thường xuyên

Implant cá nhân hoá, cơ hội cho những bệnh nhân không răng bẩm sinh

Mơ ước về bệnh viện implant hàng đầu khu vực của Ts-Bs Võ Văn Nhân

Phụ nữ Thái Lan ăn nghệ đắng chống "xuống cấp" cơ quan sinh dục

WEILAIYA & KHANGBABY đồng hành cùng Festival Mẹ bầu và Em bé 2023 - Ngày hội mẹ và bé tại Bắc Giang

Cây bồ công anh: Tác dụng chữa bệnh và lợi ích sức khỏe

Cây kim tiền thảo - Tác dụng, cách trồng và chăm sóc

10 công thức nước uống xạ đen hàng ngày tốt cho sức khỏe

Tin doanh nghiệp

Lương y Trần Văn Tư và Bài thuốc Nam Gia Truyền: Khắc tinh của sâu răng và viêm nướu – Hành trình giữ lửa tinh hoa y học cổ truyền Việt Nam

Công ty CP CNC Thủy Hải Sản Việt Mỹ nhận giải TOP 10 Sản phẩm uy tín năm 2025

Sản phẩm Kháng sinh thế hệ mới PRO COLNEO của Công ty CP CNC Thủy Hải Sản Việt Mỹ đã xuất sắc được vinh danh trong TOP 10 Sản phẩm uy tín hàng đầu năm 2025, khẳng định chất lượng vượt trội và niềm tin của hàng ngàn hộ chăn nuôi trên cả nước.

Jidai Việt Nam - Vị thế của nhà cung cấp thiết bị nhiệt nóng hàng đầu

Trong khuôn khổ Diễn đàn phát triển kinh tế, đổi mới sáng tạo, chống hàng giả và phát triển thương hiệu uy tín bền vững năm 2025, Jidai Việt Nam đã vinh dự nhận giải thưởng “Thương hiệu uy tín quốc gia năm 2025”. Giải thưởng một lần nữa định vị Jidai là nhà cung cấp thiết bị nhiệt nóng hàng đầu trên thị trường hiện nay.

VINACEE KHẲNG ĐỊNH VỊ THẾ TIÊN PHONG, UY TÍN HÀNG ĐẦU DỊCH VỤ XỬ LÝ NƯỚC THẢI

Công ty cổ phần Quốc Tế Hoàng Gia SBG – Khẳng định vị thế tiên phong trong ngành sơn Việt Nam

Vừa qua, tại Lễ công bố “Thương hiệu uy tín hàng đầu Việt Nam 2025”, Công ty Cổ phần Quốc tế Hoàng Gia SBG vinh dự được xướng tên trong hạng mục “Top 10 Thương hiệu uy tín hàng đầu Việt Nam & Sản phẩm chất lượng cao vì người tiêu dùng năm 2025”. Giải thưởng danh giá này không chỉ là niềm tự hào to lớn, mà còn là minh chứng rõ nét cho hành trình bền bỉ của tập thể SBG trong việc khẳng định uy tín, nâng tầm chất lượng và kiến tạo một thương hiệu sơn Việt mang chuẩn mực quốc tế.

XÂY DỰNG THƯƠNG HIỆU

H&H GLOBAL VINH DỰ ĐÓN NHẬN DANH HIỆU “TOP 10 THƯƠNG HIỆU UY TÍN HÀNG ĐẦU VIỆT NAM 2025”

Đọc nhiều nhất
Phản hồi nhiều

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Liễu đại gia vốn là một nữ thương gia có tiếng trong việc buôn bán đa ngành liên quốc gia. Ở tuổi 46, Liễu đại gia nắm trong tay khối tài sản khổng lồ và sau những thành công kinh doanh, dường như ...

Là họa hay là phúc?

Đời người có rất nhiều chuyện, ở chỗ u minh đã tự có sắp đặt, một việc là phúc hay là họa thường không giống như biểu hiện bề ngoài và cũng không thể dễ dàng nhận định.

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Vừa qua tại TP. Hồ Chí Minh đã diễn ra Lễ Công Bố “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”, là một sự kiện đánh dấu những nỗ lực đóng góp của doanh nghiệp, thương hiệu uy tín, chất lượng cao trên thị trường. ...

Chị Liễu Hà Tĩnh: Kiếm ngàn tỷ nước ngoài, về chơi showbiz

Là họa hay là phúc?

Saigonlube được vinh danh “Thương Hiệu Mạnh Quốc Gia 2023”

Bí ẩn chuyên cơ ''ngày tận thế'' của Tổng thống Mỹ

Để phòng trường hợp chiến tranh hạt nhân hay thảm họa xảy ra, Mỹ đã chế tạo ra máy bay "ngày tận thế", được trang bị đầy đủ để chính phủ Mỹ có thể duy trì hoạt động.

Ô tô từ Thái Lan vọt lên dẫn đầu xe nhập khẩu về Việt Nam